Inleiding
Het weerstandsvermogen is het vermogen om financiële tegenvallers op te vangen zonder dat de begroting daarvoor moet worden bijgesteld. Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de beschikbare weerstandscapaciteit - de middelen waarover de gemeente beschikt om niet begrote onverwachte en substantiële kosten te dekken - en de benodigde weerstandscapaciteit, voor financiële risico’s waarvoor geen voorzieningen of verzekeringen zijn afgesloten. Het doel van deze paragraaf is inzicht te geven in de samenstelling en het tot stand komen van de omvang van het weerstandsvermogen van onze gemeente.
Algemene ontwikkelingen
In 2022 zijn we geconfronteerd met een inval door Rusland in Oekraïne en de daarop volgende oorlog. Dat heeft ook voor onze gemeente en inwoners gevolgen. Zo vangen wij een grote groep vluchtelingen uit Oekraïne op, rijzen de energieprijzen de pan uit en is de inflatie ook in 2023 nog hoog. Daarnaast speelt stikstof en de opvang van asielzoekers een grote rol. Dit alles heeft een behoorlijke impact op het geestelijke, lichamelijke en financiële welzijn van onze inwoners en ondernemers. Wij als gemeente proberen daarin samen met onze inwoners en ondernemers de mensen die hiermee te maken krijgen te ondersteunen. We krijgen hierbij ook ondersteuning van het Rijk. Hoe dit alles zich gaat ontwikkelen is onzeker en op welke wijze financiële compensatie plaatsvindt ook. Dat het ook gevolgen gaat hebben voor de financiële positie van de gemeente is evident.
Financiën in de verdere toekomst
De begroting 2024 en meerjarenraming 2025-2027 kijkt in totaal vier jaar vooruit. Hoewel vooruitkijken lastig is, is regeren ook vooruitzien. We weten dat er nog een aantal grote financiële ontwikkelingen op ons afkomen die een beperkte impact hebben op deze vier jaar. Voor de jaren daarna zullen ze een groter beslag gaan leggen op de financiën van onze gemeente. Onderwerpen waarover in deze coalitieperiode nog besluiten over vallen zijn bijvoorbeeld de renovatie/nieuwbouw van de zwembaden, het groot onderhoud en de verduurzaming van de onderwijsgebouwen, de ontwikkelingen rondom de grondexploitaties en de oplopende kosten van het wegenonderhoud. Voor het laatste onderdeel zien we een piek aankomen in de benodigde reconstructies.
Rijksbijdrage
De rijksbijdrage is al jaren lastig voorspelbaar en wel van grote invloed op de gemeentelijke financiën (ruimt 60% van de opbrengsten). Het is de bedoeling om de voorspelbaarheid van de te ontvangen rijksbijdrage te verhogen en ook de mogelijkheid van lokale belastingen en heffingen uit te breiden. Ook zijn er ontwikkelingen rondom de bekostiging van de jeugdzorg door de zogenoemde 'hervormingsagenda Jeugd'. Momenteel resulteren deze ontwikkelingen in onzekerheid over de rijksbijdrage vanaf het jaar 2026. Diverse gesprekken tussen de VNG en het rijk hebben nog niet tot een structurele oplossing en duidelijkheid geleid. De recente val van het kabinet zal hier naar alle waarschijnlijkheid ook vertragend in werken. De verwachting is wel dat er de komende jaren een oplossing wordt gevonden voor de uitdagende begrotingsjaren vanaf 2026. In de meerjarenraming is de rijksbijdrage opgenomen waarvan we vooralsnog uit moeten gaan.
Gemeenschappelijke regeling
Voor de verschillende gemeenschappelijke regelingen zijn de relevante financiële risico's per partij toegelicht in de paragraaf verbonden partijen. De totale risico's worden ingeschat op een bedrag dat kleiner is dan € 100.000. Om die reden wordt het risico hier verder niet meegewogen.
Algehele conclusie Weerstandscapaciteit
Op grond van de actuele gegevens concluderen we dat de weerstandscapaciteit van onze gemeente kan worden gekwalificeerd als 'uitstekend'. Dat wil zeggen: er is een solide financiële basis aanwezig om gecalculeerde risico’s op te vangen.